Η περιοχή οριοθετείται από τις οδούς Απ. Παύλου, Δ. Αιγινήτου, Οτρυνέων, Αγ. Μαρίνας, Ακάμαντος, Ακταίου, Αρακύνθου, Παναιτωλίου, Μουσών, Δράκου, Επιφάνους, Γαριβάλδη, Ροβέρτου Γκάλι και Απ. Παύλου και αποτελεί έναν πολυσύχναστο χώρο περιαστικού πρασίνου της πρωτεύουσας και τόπο συνάθροισης η προστασία και η ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα, σε συνδυασμό με την ασφάλεια των επισκεπτών και την καθαριότητα του χώρου λόγω μεγάλης επισκεψιμότητας, καθώς πρόκειται για ελεύθερους χώρους προσβάσιμους όλο το εικοσιτετράωρο.

Περιλαμβάνει σημαντικές αρχαιότητες, μεταξύ των οποίων το συγκρότημα της Εκκλησίας του Δήμου (Πνύκα), το Διατείχισμα, οικιστικά κατάλοιπα των αρχαίων Δήμων Μελίτης και Κοίλης, την αρχαία οδό Κοίλης, το μνημείο του Φιλοπάππου, κατάλοιπα των ιερών Μουσαίου και Νυμφών, Πανός και Διός, τις “Φυλακές Σωκράτους” και τα “Κιμώνεια Μνήματα”, νεκροταφεία γεωμετρικών, ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων, βυζαντινά – μεταβυζαντινά ναΰδρια (Αγίου Δημητρίου Λουμπαρδιάρη, Αγίας Μαρίνας, Αγίου Κωνσταντίνου), τα χαρακτηρισμένα ως νεώτερα μνημεία, μοναδικά έργα του Δημήτρη Πικιώνη (λιθόστρωτα, αναπαυτήριο, άνδηρα, πράσινο), και το Εθνικό Αστεροσκοπείο.

Ο λόφος Φιλοπάππου δεσπόζει νοτιοδυτικά της Ακροπόλεως και στην κορυφή του υπάρχει το μνημείο Φιλοπάππου που εγκατέστησε ο Ρωμαίος ύπατος Φιλόπαππος (2ος αιώνας μ.Χ.) Το 1957 σε αρχαιολογική έρευνα με παράλληλη ανασκαφή του χώρου από τον αρχιτέκτονα αρχαιολόγο Ιωάννη Τραυλό διαπιστώθηκε πως το μνημείο αυτό έφερε νεκρικό θάλαμο ύψους εννέα μέτρων και εμβαδού 35 τμ. Η είσοδος στο θάλαμο αυτόν γινόταν μέσω κλίμακας (σκάλας) από την νοτιοδυτική πλευρά του μνημείου. Απέναντι από την είσοδό του υπήρχε η σαρκοφάγος του Φιλοππάπου. Συνεπώς το μνημείο αυτό είχε τον χαρακτήρα Μαυσωλείου και όχι απλού μνημείου όπως καθιερώθηκε. Στην νότια πλευρά του λόφου υπάρχει επίσης το θέατρο “Δόρα Στράτου”.

Οι τρεις σημαντικοί λόφοι της αρχαίας Αθήνας, ο λόφος του Μουσείου, γνωστός σήμερα ως λόφος Φιλοπάππου, της Πνύκας και των Νυμφών βρίσκονται στα δυτικά της Ακρόπολης των Αθηνών. Ο χώρος είναι κυρίως γνωστός από το λόφο της Πνύκας διότι εκεί δεσπόζει το μνημειώδες συγκρότημα του χώρου συγκέντρωσης της Εκκλησίας του Δήμου από τα τέλη του 6ου αι. π.Χ. έως τον 4ο αι. π.Χ., όπου μίλησαν σπουδαίοι πολιτικοί, ρήτορες (Δημοσθένης, Περικλής, Αισχίνης) και ελεύθεροι πολίτες, και πήραν αποφάσεις για μεγάλα ιστορικά γεγονότα.

Η περιοχή των τριών λόφων έχει έναν πολυεπίπεδο χαρακτήρα, καθώς είναι συνδυασμός αρχαιολογικού χώρου, ιστορικού τόπου, χώρου ευεξίας και μητροπολιτικού πάρκου, με σπουδαία αρχαία μνημεία ενώ συγχρόνως καλύπτεται στη μεγαλύτερη έκτασή του από πράσινο και προσφέρεται για περίπατο και για αναψυχή.

Στο χώρο των Δυτικών Λόφων τοποθετείται ο αρχαίος δήμος της Κοίλης και το νοτιοδυτικό τμήμα του αρχαίου δήμου της Μελίτης, των οποίων η περίοδος της ακμής προσδιορίζεται στην κλασική εποχή.

Υπάρχουν ίχνη κατοίκησης πρωτοελλαδικών και μυκηναϊκών χρόνων τα οποία εντοπίζονται στην ανατολική πλευρά του λόφου του Μουσείου, ενώ κατά τη γεωμετρική εποχή νεκροταφείο καταλαμβάνει την περιοχή.

Ο χώρος άρχισε να κατοικείται συστηματικά στα τέλη του 6ου αι. π. Χ., με την εγκατάσταση της Εκκλησίας του Δήμου στην Πνύκα. Μετά τα Μηδικά η περιοχή των λόφων περιλήφθηκε στο Θεμιστόκλειο Τείχος (αρχές 5ου αι. π.Χ.) και αποτέλεσε μία από τις πλέον πυκνοκατοικημένες περιοχές της αρχαίας Αθήνας.

Η Κοίλη οδός γνωστή από τον Ηρόδοτο, αποτελεί έναν σημαντικό και πολυσύχναστο δρόμο της εποχής των κλασικών χρόνων, με μεγάλη εμπορική κίνηση, μέσω δύo πυλών του Θεμιστόκλειου Τείχους, συνδέοντας την περιοχή του Άστεως με το Φάληρο και τον Πειραιά. Στην συνοικία της Μελίτης είχαν τις κατοικίες τους σημαντικές προσωπικότητες του δημοσίου βίου, όπως ο Θεμιστοκλής, ο Μιλτιάδης, ο Κίμων κ.ά.

Η κατασκευή του διατειχίσματος στα υψώματα των λόφων (τέλη 4ου αι. π.Χ.) άλλαξε την διαμόρφωση και την έκταση της πόλης και οδήγησε στη σταδιακή εγκατάλειψη των δυτικών συνοικιών και τη μετατροπή τους σε εκτεταμένο νεκροταφείο κατά τους ύστερους ελληνιστικούς και ρωμαϊκούς χρόνους. Κατά την παλαιοχριστιανική εποχή και μέχρι την Τουρκοκρατία η περιοχή των λόφων παραμένει ακατοίκητη, ενώ η περιοχή νοτιοανατολικά του μνημείου του Φιλοπάππου χρησιμοποιείται ως χριστιανικό νεκροταφείο εντός περιβόλου.

Στα νεότερα χρόνια ο χώρος υπέστη σημαντικές αλλαγές και επεμβάσεις, που αλλοίωσαν το χαρακτήρα και διέκοψαν τη συνέχεια των λόφων ως φυσικού – ιστορικού τοπίου και αρχαιολογικού χώρου (εκτεταμένη λατόμηση, οικοδόμηση σημαντικών τμημάτων του αρχαιολογικού χώρου, κατασκευή του θεάτρου Μπαστιά, διάνοιξη της οδού Απ. Παύλου κ.ά.)

Το 1910 επιβεβαιώθηκε η ταύτιση της θέσης με την Πνύκα από την Εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία που πραγματοποίησε ανασκαφές στο χώρο. Ανάμεσα στο 1930 και το 1937 έγιναν μεγάλης κλίμακας ανασκαφές σε διάφορες περιόδους.

Στη δεκαετία του 1950 οι διαμορφώσεις Πικιώνη στους Λόφους δημιούργησαν χώρους περιπάτου με την κατασκευή λιθόστρωτων μονοπατιών, που αναπαράγουν κυρίως αρχαίες διαδρομές, καθώς και πλατώματα θέασης και ανάπαυσης που πλέον αποτελούν νεότερο μνημείο της περιοχής.